جراحي شبكيه

 

مشكلات شبکیه (جداشدگي شبكيه، سوراخ ماكولا، ERM و ...) در اکثر موارد توسط متخصص شبکیه و با روش جراحی درمان می شود. جراح با توجه به نوع آسیب، شیوه خاصی از درمان را دنبال می کند. با توجه به متغیرهاي مختلف، یکی از روشهای زیر و یا ترکیبی از آنها توسط جراح توصیه می شود:

قراردادن كمربند اطراف صلبيه (جراحي اسكلرال باكلينگ) (Scleral buckle surgery)

جراحی اسکلرال باکلینگ تکنیکی است که مدتهاست برای ترمیم جداشدگی شبکیه مورد استفاده قرار می گیرد. این جراحی روشي برای بستن پارگی ها و مسطح کردن شبکیه می باشد. یک كمربند مصنوعی نامریی، که معمولا از مایع سیلیکونی ساخته شده است، به قسمت بیرونی کره چشم وصل می گردد تا به تدریج و به آرامی دیواره چشم را به سمت شبکیه جداشده فشار دهد. اين روش كششي را كه بر اثر پارگي هاي شبكيه ايجاد شده برطرف مي كند و مقداري از مايع جمع شده را از اطراف پارگي شبكيه بر مي دارد. با توجه به ماهیت آسیب و جدا شدگی شبکیه، پزشک جراح از اسکلرال باکلینگ هایی در اندازه ها و انواع مختلف استفاده می کند.

 

به طور كلي ميزان موفقیت استفاده از روش اسکلرال باکلینگ به تنهایی بالاست. این عمل غالبا به صورت سرپایی انجام می گیرد و به طور معمول نیازی به بستری شدن بیمار و شب ماندن در بیمارستان نیست.

پس از انجام این عمل، پزشک جراح از شما میخواهد تا مدتی پس از عمل شرایط خاصی را رعایت کنید؛ و باید در مدت زمان ریکاوری، در یک وضعیت معین قرار بگیرید تا شانس موفقیت آمیز بودن عمل افزایش یابد. ممکن است تا چند روز پس از عمل کمی درد داشته باشید؛ و تا چندین هفته چشم دچار خارش، قرمزی یا حساسیت باشد؛ ممكن است پزشک برای پیشگیری از عفونت و عدم انقباض مردمک، قطره هاي چشمی تجويز كند. ممکن است ضروری باشد در طول خواب شبانه از پوشش محافظ بر روی چشم استفاده کنید. 

یکی از رایج ترین عوارض این روش جراحی، افزايش نزدیک بینی است. ساير عوارض کمتر شايع اين جراحي عبارتند از: عفونت چشم، بالا رفتن فشار چشم، خونریزی، آسیب به بخش های دیگر چشم، آب مروارید، پلک های افتاده و نیمه باز و دوبینی. از دست رفتن کامل بینایی بسیار نادر است، با این حال می توان از آن به عنوان یکی از عوارض روش جراحی اسکلرال باکلینگ نام برد. از آنجا که این عمل می تواند شکل چشم را تغییر دهد، لذا شماره ديد شما تغییر خواهد داشت و گاهی لازم است بلافاصله نسبت به تهیه عینک یا لنز با شماره جدید اقدام نمایید. چنانچه نخستین عمل موفقیت آمیز نبود، جراحی دیگری به فرد پیشنهاد می گردد.

 

ويتركتومي از طريق پارس پلانا (Pars plana vitrectomy)

 در حین این عمل، پزشک سه برش کوچک روي اسکلرا (سفیدی چشم) ایجاد می کند. ویتره –مایع ژل مانندی که بخش داخلی چشم را پر کرده است –به وسیله یک ابزار کوچک بیرون کشیده می شود. مایع زیر شبکیه تخلیه می گردد و به کمک لیزر درمانی، پارگی ها و هر نوع آسیب و نقطه ضعيف دیگری در شبكيه درمان می شود. سپس گاز یا روغن سیلیکون درون چشم تزریق می شود تا جایگزین ویتره گردد. سيليكون يا گاز تزريق شده، شبکیه را در جای خود قرار می دهند و اجازه نمی دهند مایع زير نقاط پارگی ها وارد شود و باعث جداشدگی های شبکیه گردد. ممکن است در چند ساعت ابتداي بعد از عمل، براي آنكه مایع سیلیکون يا گاز در بهترین وضعیت خود قرار گیرد تا به طور موثري مانع نفوذ مايع به زیر شبکیه شود، پزشک از شما بخواهد صورت خود را رو به پایین یا به یک سمت نگه دارید.

 

گاز

طی فرایند بهبود، چشم مایعی توليد می کند كه به تدريج جایگزین گاز مي گردد. از آنجا که گاز خودبخود جذب می شود، نیازی به جراحی و برداشتن گاز نمی باشد. حباب های گاز که مورد استفاده قرار می گیرند گوناگون هستند و ممکن است بیش از دو ماه در چشم باقی بمانند. از این رو تا زمانی که گاز در چشم باقی مانده است، بايد محدوديت هاي خاصي براي سفر را رعايت كنيد.

 

روغن سیلیکون

در مواردی که جداشدگی های شبکیه پیچیده تر یا عود کننده هستند، به جای استفاده از گاز، از روغن سیلیکون استفاده می شود. این روغن خودبخود قابل جذب نمی باشد و باید پس از مدت زمان معین خود، به کمک جراحی از چشم خارج شود.

بدون توجه به گاز یا روغن سیلیکون استفاده شده، ميزان موفقیت جراحی ویترکتومی بالاست. این عمل نیز غالبا به صورت سرپایی انجام می گیرد و نیازی به بستری شدن بیمار و شب ماندن در بیمارستان نمی باشد.

عوارض این شیوه جراحی همانند اسکلرال باکلینگ می باشد؛ با این تفاوت که اين عمل جراحي ازوما همیشه منجر به نزدیک بینی نمی گردد. با این حال یکی از عوارض آن احتمال ابتلا به آب مروارید است. چنانچه این عمل موفقیت آمیز نبود، متخصص شبکیه به شما جراحی دیگری را توصیه خواهد کرد.

 

چسباندن شبكيه به كمك گاز (Pneumatic Retinopexy)

در این روش جراحی، یک حباب گاز به بخش مرکزی چشم تزریق می گردد تا به طور موقت از ورود مایع به درون پارگی های شبکیه جلوگیری نماید. پس از آن به کمک لیزر یا کرایوپکسی، بخش های آسیب دیده را به هم بچسبانند. به این ترتیب سلولهای تخصصی اپیتلیوم رنگدانه شبکیه، قادر خواهند بود مایع جمع شده را از پشت شبکیه به بیرون پمپ کنند. موثر بودن این روش وابسته به توانایی بیمار برای قرار دادن سر خود در وضعیت خواسته شده است و اين كار موجب می شود حباب کوچک گاز در بالای پارگی شبکیه باقی بماند. به همین دلیل، پنوماتیک رتینوپاکسی، روش مناسبی برای تمام آسیب ها و جداشدگی های شبکیه نمی باشد. اما در شرايطي که جراح آن را کاملا مناسب با شرایط فرد بداند، ميزان موفقیت آمیز بودن این روش جراحی بالاست.

جراحی پنوماتیک رتینوپاکسی به طور معمول در مطب متخصص شبکیه انجام می گیرد و در مطب تمام پزشکان و متخصصان شبکیه می تواند انجام شود. چنانچه پزشک جراح برای درمان جداشدگی های شبکیه از ترکیب روشهای جراحی ذکر شده بهره گیرد، احتمال بروز عوارضی مانند آسیب های جدید شبکیه پس از عمل، افزایش فشار چشم، عفونت، نفوذ گاز به پشت شبکیه، و احتمال شکل گیری آب مروارید وجود دارد. از دست رفتن کامل بینایی پس از انجام این نوع جراحی بسیار نادر است، با این حال ممكن است رخ دهد. در اینجا نیز همچون موارد گذشته، چنانچه نتیجه بدست آمده موفقیت آمیز نبود، پزشک جراح عمل دیگری را به شما توصیه خواهد کرد.

قدرت بینایی من چه مدت پس ازعمل باز خواهد گشت؟

جواب این سوال به چند عامل بستگی دارد: چه نوع عمل جراحی برای شما انجام شده و چه مقدار از شبکیه قبل از جراحی آسیب دیده بود؟ چشمی که با گاز پر شده است به مدت چندین هفته –یعنی تا زمانی که حباب گاز به طور خودبخود جذب شود- بینایی محدودی دارد. روغن سیلیکون در مقایسه با گاز، دید شفاف تری را ایجاد می کند؛ با این حال تا زمانی که پزشک آن را از چشم خارج نساخته است، موجب تاری دید خواهد بود.